Εισήγηση Μαρίας Θεοχάρη στο σχέδιο νόμου «Ρυθμίσεις για την κτηνοτροφία και τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις

Κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, εδώ και καιρό όλοι επιμένουμε ότι ο μόνος τρόπος για να βγούμε από την κρίση είναι να ανοίξει ο κύκλος της ανάπτυξης, μιας ανάπτυξης στοχευμένης σε συγκεκριμένους τομείς που θα προσθέτουν άμεσα στο ΑΕΠ. Κοινή πεποίθηση όλων μας, ιδιαίτερα όσων καταγόμαστε από αγροτικές περιοχές, είναι ότι ο πρωτογενής τομέας, η αγροτοδιατροφική παραγωγή, είναι ένας τομέας που πρέπει να επανασχεδιαστεί εκ βάθρων, για να συμβάλει στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
Τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο Έλληνας αγρότης τις γνωρίζουμε λίγο–πολύ όλοι. Πέρα από τις στρεβλώσεις που οδήγησαν στη συρρίκνωση του αγροτικού εισοδήματος και την έλλειψη επενδύσεων στον πρωτογενή τομέα, η μείωση της αγροτικής παραγωγής σε συνάρτηση με τη συνεχή αύξηση του κόστους παραγωγής οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο ότι δεν υπήρχε όλα αυτά τα χρόνια ένα εθνικό σχέδιο αγροτικής ανάπτυξης και παραγωγικότητας.
Ως Κυβέρνηση έχουμε χρέος να θεσμοθετήσουμε τους κανόνες που θα επιτρέψουν στο γεωργό και τον κτηνοτρόφο να κινούνται με ασφάλεια στην αγορά, να έχουν όλες τις δυνατότητες να ασκήσουν το επάγγελμά τους χωρίς γραφειοκρατικά κωλύματα και χωρίς να τους εγκλωβίζουμε σε ένα άναρχο περιβάλλον.
Μία αρχή έγινε με το Μητρώο Αγροτών, που μας επιτρέπει όχι μόνο να ξεχωρίζουμε τον πραγματικά ενεργό αγρότη, αλλά να έχουμε αληθινά και έγκυρα στοιχεία και να καταπολεμήσουμε τη λογική των μεσαζόντων στην αγροτική οικονομία.
Ένα δεύτερο σημαντικό βήμα είναι το Μητρώο των Συνεταιριστικών Οργανώσεων και των Συλλογικών Μορφών Οργάνωσης της Παραγωγής, που θα διευκολύνει το κράτος στην εποπτεία και θα δώσει σε συλλόγους και συνεταιρισμούς τη δυνατότητα να αναπτυχθούν σε καινούργιες, πιο βιώσιμες δομές.
Ακολούθησε το Μητρώο Εμπόρων Αγροτικών Προϊόντων που, όταν ολοκληρωθεί, θα περιορίσει αρκετά την ανισότητα μεταξύ των αγροτών και μιας τάξης εμπόρων αγροτικών προϊόντων. Στόχος μας είναι να βάλουμε επιτέλους φραγμό στην ασυδοσία των εμπόρων αγροτικών προϊόντων και να προστατεύσουμε τους παραγωγούς που ήταν έρμαια των εμπόρων αυτών με τις ακάλυπτες επιταγές, τις ανοιχτές τιμές και τα καρτέλ.
Ήρθε πρόσφατα το νομοσχέδιο που ρυθμίζει τη διάθεση των γεωργικών φαρμάκων, επίσης ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για τον Έλληνα αγρότη, αλλά και τον καταναλωτή.
Με το νομοσχέδιο που συζητάμε σήμερα, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έρχεται επιτέλους να βάλει τάξη στο χάος που υπάρχει όσον αφορά στο καθεστώς των σταβλικών εγκαταστάσεων.
Είναι ιδιαίτερη χαρά για εμένα να εισηγούμαι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, όχι μόνο γιατί είναι σημαντικό για την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας, αλλά και γιατί κατάγομαι από αγροτική περιοχή, που επιδίδεται στην κτηνοτροφία και γνωρίζω από «πρώτο χέρι» τις δυσκολίες που συναντά ο Έλληνας κτηνοτρόφος. Σε όλες τις συνεδριάσεις της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου είχαμε έναν πολύ εποικοδομητικό διάλογο και ελήφθησαν υπόψη πολλές από τις προτάσεις και διορθώσεις όλων των συναδέλφων. Πιστεύω ότι το κείμενο που έχουμε στα χέρια μας αντικατοπτρίζει τις πραγματικές ανάγκες του Έλληνα κτηνοτρόφου και δίνει ουσιαστικές λύσεις στα προβλήματα που ανακύπτουν στον τομέα της κτηνοτροφίας.
Το νομοσχέδιο είναι μία πρωτοβουλία που απαλλάσσει τον κτηνοτρόφο από πολλά προβλήματα που είχαν συσσωρευτεί τόσα χρόνια λόγω έλλειψης ολοκληρωμένου σχεδιασμού. Αυτή η έλλειψη οδηγούσε σε μεγάλη γραφειοκρατία, πολυνομία και γενικότερα επικρατούσε ένα χαοτικό καθεστώς για την αδειοδότηση και λειτουργία των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, με αποτέλεσμα το 85% των εγκαταστάσεων να λειτουργούν χωρίς άδεια.
Επιπλέον, πρόκειται για μία πρωτοβουλία που θα διευκολύνει τον κτηνοτρόφο να συμμετέχει στα εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα και στα σχέδια βελτίωσης. Έτσι, θα εκσυγχρονίσει τις μεθόδους εκτροφής, αλλά και παραγωγής των ζωικών προϊόντων και θα μεγιστοποιήσει την απόδοση της κτηνοτροφικής του δραστηριότητας, προστατεύοντας το εισόδημά του και, συγχρόνως, θα συμβάλει στην ώθηση της ανάπτυξης του κλάδου της αγροτικής οικονομίας. Η δυσκολία στη συμμετοχή τους σε ευρωπαϊκά προγράμματα είναι εδώ και χρόνια αγκάθι για πολλούς παραγωγούς και κάθε κίνηση για να ανοίξει το δρόμο σε κάτι τέτοιο, χαιρετίζεται από όλους μας.
Πρόκειται για ένα νομοθέτημα που απλοποιεί το νομικό πλαίσιο που ισχύει για τις διαδικασίες ίδρυσης και λειτουργίας των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. Κωδικοποιεί, ενοποιεί και επικαιροποιεί τη νομοθεσία, παρακάμπτοντας τις δυσκολίες που εμπόδιζαν την επιχειρηματική δραστηριότητα στον κλάδο και άρα ενισχύεται η ανταγωνιστικότητα, βάζοντας τάξη στον τρόπο που γίνεται η διάκριση των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων και απλοποιώντας τις απαραίτητες για την αδειοδότηση γραφειοκρατικές διαδικασίες, λύνοντας σε πολλά θέματα τα χέρια του κτηνοτρόφου και μάλιστα χωρίς κόστος.
Μία βασική αλλαγή που προωθείται είναι ο διαχωρισμός των σταβλικών εγκαταστάσεων σε τρία είδη, ανάλογα με το είδος των κτιριακών εγκαταστάσεων και όχι σύμφωνα με τη μέθοδο εκτροφής. Έχουμε, λοιπόν, τα εξής: Την πρώτη κατηγορία που είναι τα πρόχειρα καταλύματα ζώων που εξυπηρετούν μετακινούμενους κτηνοτρόφους. Τη δεύτερη κατηγορία που περιλαμβάνει εγκαταστάσεις που κατασκευάζονται με συγκεκριμένα πρότυπα κι έχουν μέγεθος έως τριακόσια τετραγωνικά μέτρα, με εξαίρεση τα θερμοκήπια που δεν έχουν περιορισμό όσον αφορά το μέγεθος και δεν χρειάζεται οικοδομική άδεια. Κι έχουμε και την τρίτη κατηγορία που αφορά σύγχρονες εγκαταστάσεις εκτροφών εντατικής μορφής, για τις οποίες απαιτείται οικοδομική άδεια.
Έχουμε αλλαγή του μοντέλου αδειοδότησης για τις μικρές μονάδες. Πλέον θα αδειοδοτείται η ίδρυση, χωρίς να προηγείται η διαδικασία ελέγχου, έχοντας βέβαια προηγουμένως εξασφαλίσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις. Μετά ο έλεγχος θα γίνεται προκειμένου να χορηγηθεί η άδεια λειτουργίας για τη μικρή μονάδα.
Για την αδειοδότηση των πρόχειρων καταλυμάτων ζώων θα χρειάζεται μόνο η καταγραφή της απόστασης της εγκατάστασης από τις πηγές ύδρευσης και τους οικισμούς. Ο ενδιαφερόμενος θα μπορεί να παίρνει την άδεια άμεσα από το δήμο της περιοχής της εγκατάστασης. Για τις σταβλικές εγκαταστάσεις χωρίς βιολογικό καθαρισμό, θα απαιτείται περιβαλλοντική μελέτη για την αδειοδότηση. Το Υπουργείο, για να διευκολύνει τη διαδικασία, θα συντάξει μελέτες που θα είναι έτοιμες και διαθέσιμες στους κτηνοτρόφους. Για τις εγκαταστάσεις θερμοκηπιακού τύπου θα απαιτείται έγκριση από το Κέντρο Ελέγχου Γεωργικών Κατασκευών. Για την τελευταία κατηγορία, τις εγκαταστάσεις εντατικής κτηνοτροφίας, θα χρειάζεται άδεια λειτουργίας, οικοδομική άδεια και περιβαλλοντική μελέτη.
Υπάρχει, βέβαια, πρόβλεψη για τον χρόνο προσαρμογής που θα χρειαστούν οι κτηνοτρόφοι, ο οποίος προσδιορίζεται σε 3ετή περίοδο για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων και σε 5ετία για την έκδοση άδειας εγκατάστασης, οικοδομική άδεια ή εξαίρεση από την κατεδάφιση. Όσοι κτηνοτρόφοι, δε, ενταχθούν στα Σχέδια Βελτίωσης, θα έχουν προτεραιότητα στην αδειοδότηση των εγκαταστάσεών τους, για να μην ξεφεύγουν χρονικά από τα όρια που τίθενται στα προγράμματα. Ο χρόνος που προβλέπεται από το νομοσχέδιο νομίζω ότι δίνει την ευκαιρία σε όλους να προσαρμοστούν, ιδιαίτερα τη στιγμή που για το διάστημα αυτό απαλλάσσονται από διοικητικές ή οικονομικές κυρώσεις που τους έχουν επιβληθεί.
Η απλούστευση των διαδικασιών συνεπάγεται και μείωση του κόστους για τον αγρότη – κτηνοτρόφο. Όλες οι απαιτούμενες εγκρίσεις –περιβαλλοντικές, χωροταξικές και πολεοδομικές- απλοποιούνται κυρίως με την εφαρμογή τυποποιημένων προτύπων, με αποτέλεσμα η έκδοση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας να είναι λιγότερο κοστοβόρα.
Διευκολύνουμε, λοιπόν, την τακτοποίηση των έως τώρα παράνομων, δηλαδή χωρίς άδεια, κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων και παράλληλα δίνουμε και κίνητρο στους κτηνοτρόφους να σπεύσουν να νομιμοποιήσουν τις εγκαταστάσεις τους, αφού εξαιρούνται από την κατεδάφιση και οι κτηνοτρόφοι απαλλάσσονται από τα πρόστιμα εφόσον φροντίσουν να τις νομιμοποιήσουν και μάλιστα χωρίς κόστος για τους ίδιους.
Για την αντιμετώπιση του σκοπέλου της γραφειοκρατίας δημιουργείται υπηρεσία μιας στάσης για να προσπελαστούν όλες εκείνες οι χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Ο κτηνοτρόφος θα απευθύνεται στη Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής σε κάθε Περιφερειακή Ενότητα και θα τακτοποιεί όλες τις εκκρεμότητές του χωρίς να χρειάζεται να εμπλακεί σε διάφορες δημόσιες υπηρεσίες.
Παράλληλα, σε κάθε Περιφερειακή Ενότητα θα συσταθεί και θα λειτουργεί 3μελής επιτροπή σταβλισμού. Η επιτροπή αυτή θα είναι ευέλικτη και αρμοδιότητά της θα είναι να γνωμοδοτεί και να εισηγείται στην προαναφερθείσα αρμόδια Διεύθυνση της Περιφερειακής Ενότητας. Ενισχύεται η διαφάνεια μέσω της δημιουργίας ενός αυτοτελούς ηλεκτρονικού μητρώου στο πλαίσιο του ήδη λειτουργούντος Κτηνιατρικού Μητρώου στο ΥΠΑΑΤ και στον ΟΠΕΚΕΠΕ για την καταγραφή των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, καθώς και μέσω της υποχρεωτικής ανάρτησης όλων των εγκρίσεων και αδειών στο διαδίκτυο.
Μία βασική διάταξη που εισάγεται σε ό,τι αφορά στις διαδικασίες αδειοδότησης, έχει να κάνει με την τροποποίηση ή μεταβίβαση της άδειας που ως τώρα αποτελούσε προβληματικό σημείο για πολλούς κτηνοτρόφους. Κι αυτό συμβαίνει σε περιπτώσεις που νέοι κτηνοτρόφοι έχουν ξεχωριστούς κωδικούς, αλλά η σταβλική εγκατάσταση ανήκει στον πατέρα τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συμμετάσχουν σε κάποιο αναπτυξιακό πρόγραμμα, όπως τα Σχέδια Βελτίωσης. Είναι κάτι που αποτελούσε πάγιο αίτημα των κτηνοτρόφων και πλέον λύνεται με την πρόβλεψη για συστέγαση διαφορετικών κωδικών στην ίδια εγκατάσταση.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, με τη μεταποίηση των υποπροϊόντων της κτηνοτροφικής παραγωγής και την κατασκευή υποδομών στις μονάδες μεταποίησης, ώστε να προστατεύεται η υγιεινή των παραγωγών αλλά και των καταναλωτών. Αυτό είναι κι ένα από τα μηνύματα που θα πρέπει να μεταδώσουμε στους κτηνοτρόφους: Ότι τους δίνεται η δυνατότητα να ιδρύουν και να λειτουργούν νόμιμα επιχειρήσεις επεξεργασίας ζωικών προϊόντων, δηλαδή τυροκομεία και αλλαντοποιεία, στον ίδιο χώρο με τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, στο ίδιο ή σε όμορο ακίνητο, γεγονός που αναμφίβολα τους εξυπηρετεί. Φυσικά και σ’ αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να τηρούνται όλοι οι κανόνες υγιεινής, όχι μόνο βάσει των αγορανομικών διατάξεων, αλλά και του ισχύοντος κάθε φορά Κώδικα Ποτών και Τροφίμων.
Επιπλέον, τους δίνουμε τη δυνατότητα να πωλούν τα γαλακτοκομικά και άλλα ιδιοπαραχθέντα προϊόντα τους στις λαϊκές αγορές. Πρόκειται για πρακτική που ισχύει και στις ευρωπαϊκές χώρες και που αποτελούσε ζητούμενο για τους κτηνοτρόφους επί χρόνια, καθώς τους επιτρέπει να παρακάμπτουν τους μεσάζοντες και να έχουν οι ίδιοι τον έλεγχο των προϊόντων και των τιμών τους.
Ένα ακόμη σημείο, στο οποίο θα ήθελα να σταθώ, είναι ο ορισμός των αποστάσεων που θα ισχύουν για την αδειοδότηση των κτηνοτροφικών μονάδων. Τόσο η άρση της απαγόρευσης για τις περιοχές που ως τώρα ήταν απαγορευτικές, όσο και η μείωση των αποστάσεων από κατοικημένες περιοχές, θα βοηθήσουν τον Έλληνα κτηνοτρόφο να αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητες του προκειμένου να έχει την καλύτερη δυνατή παραγωγή. Εννοείται βέβαια ότι προκειμένου να ισχύσει αυτός ο περιορισμός της απόστασης θα πρέπει να τηρούνται όλοι οι όροι υγιεινής και να μην θίγεται σε καμία περίπτωση το περιβάλλον.
Δεν μένουμε, όμως, μόνο στις αποστάσεις ως μοναδικό κριτήριο, αλλά εισάγουμε και ένα σύστημα μέτρησης ρύπων, που εφαρμόζεται σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη. Βγαίνουμε από τη λογική της μέτρησης μόνο των αποστάσεων, αφού μπορεί να υπάρχουν περιπτώσεις εγκαταστάσεων που βρίσκονται μέσα σε κατοικημένη περιοχή, εκπέμπουν όμως μηδενικούς ρύπους και άρα δεν αποτελούν κανένα κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Για ποιο λόγο να περιορίζουμε τη δραστηριότητά τους; Με τη ρύθμιση αυτή και με την επερχόμενη ΚΥΑ, που θα ορίζει τους απαιτούμενους ρύπους, ανοίγουμε την πόρτα στο μέλλον και διευκολύνουμε τον Έλληνα κτηνοτρόφο.
Στην ίδια φιλοσοφία κινείται και η διάταξη που προβλέπει τη δυνατότητα δημιουργίας ανοικτών κτηνοτροφικών μονάδων στις δασικές περιοχές, κατόπιν σχετικής άδειας του δασάρχη. Υπάρχει η πρόταση αυτές οι λεγόμενες κτηνοτροφικές μονάδες καινοτομίας να είναι μόνο για αυτόχθονες φυλές παραγωγικών ζώων, όμως κάτι τέτοιο δεν ορίζεται από το παρόν νομοσχέδιο. Σε κάθε περίπτωση, δίνεται πλέον η δυνατότητα δημιουργίας τέτοιων μονάδων σε δασικές εκτάσεις και μάλιστα έχοντας προσπελάσει τυχόν εμπόδια που μπορεί να παρουσιαστούν από πλευράς δασαρχείου. Έτσι, λοιπόν, αν το δασαρχείο αφήσει να παρέλθει άπρακτη η περίοδος τριών μηνών από την αίτηση του ενδιαφερομένου, θεωρείται αυτομάτως εγκριθείσα, ώστε να μην καθυστερεί από κωλυσιεργίες άλλων φορέων.
Τέλος, θα ήθελα να αναφερθώ σ’ ένα σημείο που συζητήθηκε αρκετά και κατά την επεξεργασία του νομοσχεδίου στην Επιτροπή και αφορά στην προσθήκη διάταξης που θα επιτρέπει στους κτηνοτρόφους να εγκαταστήσουν μονάδες παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας, δηλαδή φωτοβολταϊκά ή ανεμογεννήτριες στις εγκαταστάσεις τους, πάντα βέβαια αποκλειστικά για ιδιοκατανάλωση. Είναι κάτι που αν τελικά θεσπιστεί θα ανακουφίσει ιδιαίτερα πολλούς μετακινούμενους κτηνοτρόφους.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το νομοσχέδιο του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων παρέχει τα απαραίτητα εργαλεία για να δώσουμε ώθηση στην ελληνική κτηνοτροφία, αφενός διευκολύνοντας τους αγρότες να παρακάμψουν τα γραφειοκρατικά εμπόδια και αφετέρου ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής κτηνοτροφίας, προστατεύοντας το αγροτικό εισόδημα και διαμορφώνοντας ένα περιβάλλον πιο φιλικό και υγιές για την επιχειρηματικότητα. Η επένδυση στην κτηνοτροφία μέσω της ταυτότητας και της ποιότητας των προϊόντων πρέπει να αποτελεί εθνικό ζήτημα.
Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικονομία μας είναι το ελλειμματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, που οφείλεται στο γεγονός ότι σε πολλές κατηγορίες προϊόντων δεν είμαστε αυτάρκεις και κάνουμε πολλές εισαγωγές. Με τη συστηματική ανάπτυξη της κτηνοτροφίας μπορούμε να συμβάλλουμε στην προσπάθεια το αρνητικό πρόσημο να μετατραπεί σε θετικό, αυξάνοντας την ντόπια παραγωγή ποιοτικών κτηνοτροφικών προϊόντων.
Πρέπει να δώσουμε στον Έλληνα κτηνοτρόφο όλα τα απαραίτητα εργαλεία προκειμένου να φέρουμε τον κλάδο στο προσκήνιο της αγροτικής δραστηριότητας, ώστε να αποτελέσει την αιχμή του δόρατος στην επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας, ιδιαίτερα αυτήν την κρίσιμη στιγμή. Επανεκκίνηση που μπορεί να επέλθει μόνο με στοχευμένη ανάπτυξη και ο αγροτοδιατροφικός τομέας είναι ίσως ο πλέον κρίσιμος και προσοδοφόρος τομέας.