Ο Τσε ακτινοβολεί ως ηθικό πρότυπο

Ίσως για μας καλύτερα που δε γέρασες
Που έμεινες για πάντα νέος Ερνέστο
Όπως η Επανάσταση στη χαραυγή της

Τίτος Πατρίκιος

του Πάνου Τριγάζη*

Συμπληρώνονται 44 χρόνια από την εν ψυχρώ δολοφονία του Τσε Γκεβάρα στις 9.10.1967 στο δημοτικό σχολείο του χωριού Λα Ιγκέρα

Δημοσίευση ανάρτησης

της Βολιβίας όπου είχε μεταφερθεί μετά τη σύλληψή του από τον βολιβιανό στρατό με τη βοήθεια της CIA. Την προηγούμενη ημέρα είχε πέσει σε ενέδρα με τους 17 αντάρτες που του είχαν απομείνει.
Αν λέγαμε ότι η μνήμη του Τσε παραμένει ζωντανή, θα ήταν πολύ λίγο για τον «αιώνιο επαναστάτη», που η παγκοσμιότητα της παρουσίας του δεν έχει προηγούμενο: είναι «παρών» σε κάθε διαδήλωση, οπουδήποτε στον κόσμο, έγινε ίνδαλμα της παγκόσμιας νεολαίας, σύμβολο ριζικής αμφισβήτησης και διαρκούς επανάστασης, πηγή έμπνευσης για πολλές μορφές της τέχνης.
Ο Ζαν Πολ Σαρτρ τον είχε χαρακτηρίσει το 1968 «έναν από τους μεγάλους θρύλους του 20ού αιώνα». Αλλά και στον 21ο αιώνα ο θρύλος του Τσε παραμένει ζωντανός όσο ποτέ πριν, στη Λατινική Αμερική και σε όλο τον κόσμο, όπου το ζήτημα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» γίνεται ξανά επίκαιρο.
Σήμερα, η Βολιβία, με τον Έβο Μοράλες στη θέση του Προέδρου, τιμά και επίσημα τον Τσε. Αλλά και γενικότερα η Λατινική Αμερική κινείται -με τον ένα ή άλλο τρόπο- στην κατεύθυνση που εκείνος οραματίστηκε, όχι όμως μέσω ένοπλων εξεγέρσεων, αλλά με πολύμορφα μαζικά κινήματα και εκλογικές νίκες μετώπων συνεργασίας αριστερών δυνάμεων, στη βάση αντινεοφιλελεύθερων προγραμμάτων.
Σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης, όπως η σημερινή, που είναι και κρίση αξιών, έχει ιδιαίτερη σημασία να τονιστεί ότι ο Τσε ακτινοβολεί και συνεγείρει συνειδήσεις όχι διότι υπήρξε μεγάλος θεωρητικός ή διότι εκπροσωπεί τη σωστή «συνταγή» για την επανάσταση, αλλά ως ηθικό πρότυπο ενός ασυμβίβαστου αγωνιστή και διεθνιστή, στη θεωρία και στην πράξη. «Ο μαρξισμός μου έχει βαθιές ρίζες και έχει εξαγνιστεί», έγραφε στο τελευταίο γράμμα του στους γονείς του. Αν κάναμε μια δημοσκόπηση, ρωτώντας ποια είναι η εθνικότητά του, δύσκολα θα παίρναμε σωστή απάντηση. Ο Τσε γεννήθηκε στην Αργεντινή, αλλά είναι ήρωας όλης της Λατινικής Αμερικής και σύμβολο της ενότητάς της. Υπήρξε από τους πρωτεργάτες της Κουβανικής Επανάστασης, δίπλα στον Φιντέλ Κάστρο. Εγκατέλειψε τη θέση του υπουργού, που κατείχε στην Κούβα, για να πολεμήσει στο πλευρό εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων στην Αφρική. Μετά έφυγε για τη Βολιβία, όπου προσπάθησε να οργανώσει αντάρτικο κίνημα, αλλά βρήκε μεγάλες δυσκολίες.
Ο Τσε δεν χωράει σε κανένα επαναστατικό «καλούπι». Η δύναμη του παραδείγματός του ίσως να βρίσκεται σ' αυτό που λέει η Ελένη Καρασσαβίδου σ' ένα ποίημά της: «Αν σ' αγαπώ / είναι γιατί / ξέρω πως ήθελες να ξεφύγεις / από τους τοίχους που είσαι κρεμασμένος».
Διανύοντας τον 21ο αιώνα, ο μύθος του Τσε όχι μόνο δεν έχει φθαρεί, αλλά συνεχώς ενισχύεται και παγκοσμιοποιείται, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους και τις νέες του πλανήτη μας. Κι αυτό συμβαίνει γιατί η κρίση του συστήματος είναι βαθιά και πολυδιάστατη και ο κόσμος πρέπει να αλλάξει ριζικά, να βγει από τις «συμπληγάδες» των ανισοτήτων, που συνθλίβουν τις κοινωνίες και ακινητοποιούν τις δημιουργικές ικανότητες των ανθρώπων. Η ίδια η ζωή στη Γη απειλείται από την ραγδαία περιβαλλοντική υποβάθμιση που οφείλεται στο κυρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης.
Ο Τσε είναι πιο ζωντανός σήμερα. Προτείνει την αριστερά ως στάση και τρόπο ζωής. Μιλάει στην καρδιά και στη συνείδησή μας με τα ίδια λόγια που μίλησε στα παιδιά του με το τελευταίο γράμμα του: «Πάνω απ' όλα να είστε πάντα ικανοί να νιώθετε βαθιά μέσα σας οποιαδήποτε αδικία διαπράττεται ενάντια σε οποιονδήποτε, σε οποιαδήποτε γωνιά του κόσμου. Είναι η πιο όμορφη ιδιότητα ενός επαναστάτη».

* Ο Πάνος Τριγάζης είναι υπεύθυνος του Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΝ

πηγη avgi