Φυτοφάρμακα: Χρήση και συνέπειες

Άρθρο
του
ΙΩΣΗΦ ΧΡΟΥΜΠ


Ο άνθρωπος από την στιγμή που εμφανίστηκε στον κόσμο και μέχρι σήμερα είναι στενά δεμένος με την “μητέρα γη”, όπως την ονόμαζε παλιότερα. Στη γη ζει, από τη γη παίρνει τα αγαθά, από αυτή τρέφεται.
Τα πρώτα χρόνια της ύπαρξης του ο άνθρωπος έπαιρνε όλα τα αγαθά που χρειαζότανε, τρόφιμα ή άλλα, όπως τα έβρισκε χωρίς να μπορεί να επεμβαίνει σ'αυτά. Με το πέρασμα όμως των χρόνων, και με την ανακάλυψη των εργαλείων, άρχισε να επεμβαίνει με διάφορους τρόπους σ'αυτήν, με σκοπό βέβαια να καλυτερέψει την ζωή του. Έτσι άρχισε σιγά σιγά να την καλλιεργεί, στην αρχή με πρωτόγονα μέσα και αργότερα με την χρήση ζώων και πιο εξελιγμένων εργαλείων. Η γη πάντα τον αντάμειβε δίνοντάς του αυτά που χρειαζόταν, ιδιαίτερα δε την τροφή που του ήταν απαραίτητη, με πολύ κόπο βέβαια και με μεγάλες δυσκολίες. Το φυσικό περιβάλλον το θεωρούσε συνεργάτη και φίλο του, και δεν σκέφτηκε ποτέ να κάνει κακό σ'αυτό για να ωφεληθεί ο ίδιος. Μπορεί οι καλλιέργειες να του απέδιδαν σε μικρή ποσότητα τα τρόφιμα, του ήταν αρκετά όμως για μπορεί να ζει ενώ αυτά μπορεί να ήταν υγιεινά και νόστιμα.
Τα τελευταία χρόνια όμως, με την αύξηση του πληθυσμού και την ανάπτυξη της τεχνολογίας, ο άνθρωπος άρχισε να επεμβαίνει αλόγιστα στο φυσικό περιβάλλον, με σκοπό να παράγει περισσότερα αγαθά και με λιγότερο κόπο, χωρίς να σκέφτεται τις συνέπειες και τις βλάβες που μπορεί να προκαλέσει στο περιβάλλον στο οποίο κινείται άλλα και στην ίδια του την υγεία. Έτσι άρχισε μία από τις επεμβάσεις του, την χρήση των φυτοφαρμάκων. Άρχισε η ατμόσφαιρα να ρυπαίνεται, το νερό να μολύνεται, το έδαφος να καταστρέφεται, αλλά και η ίδια μας η υγεία να κινδυνεύει. Τα τρόφιμα που παράγει τώρα η γη δεν είναι τόσο υγιεινά, αφού οι βλαβερές ουσίες που περιέχουν τα φυτοφάρμακα εισχωρούν σ'αυτά, και βλάπτουν τον οργανισμό του ανθρώπου.
Φυτοφάρμακα λέγονται μία σειρά από φάρμακα, χημικές ουσίες που φτιάχνονται για την καταπολέμηση των εχθρών των φυτών. Είναι δυνατά δηλητήρια, προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, που δρουν και σκοτώνουν ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς που βλάπτουν τις καλλιέργειες.
Τα φυτοφάρμακα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:
Ζιζανιοκτόνα: αυτά καταστρέφουν τα αγριόχορτα που αναπτύσσονται στις καλλιέργειες.
Εντομοκτόνα: αυτά καταστρέφουν τα έντομα που κατατρώνε τα διάφορα μέρη των φυτών.

Παρασιτοκτόνα ή μυκητοκτόνα: αυτά καταστρέφουν ζωικά ή φυτικά παράσιτα που ζουν στα φυτά και τρέφονται εις βάρος τους.
Η χρήση των φυτοφαρμάκων στην σύγχρονη γεωργία, με τις σημερινές συνθήκες και με ορισμένες προϋποθέσεις είναι αναγκαία για την αγροτική παραγωγή.
Τα φυτοφάρμακα όταν χρησιμοποιούνται στην σωστή αναλογία και με την καθοδήγηση των γεωπόνων, συμβάλλουν στην αύξηση της αγροτικής παραγωγής και την βελτίωση της ποιότητας των αγροτικών προϊόντων. Για να γίνει αυτό πρέπει να εφαρμοστεί η συνταγογράφηση των φυτοφαρμάκων. Πάνε πάνω από 20 χρόνια που συζητείται αυτό το θέμα, και πάλι τίποτε δεν έχει γίνει. Εάν εφαρμοστεί η συνταγογράφηση, για να προμηθευτεί ένας αγρότης κάποιο φάρμακο για τις καλλιέργειες του, θα πρέπει να του το συνταγογραφήσει ένας γεωπόνος ο οποίος και θα φέρει την ευθύνη για την χρήση ή και κατάχρηση του φυτοφαρμάκου.
Πολύ μεγάλες είναι οι συνέπειες που προκαλούνται στην υγεία των ανθρώπων. Οι άμεσες προέρχονται κυρίως από ατυχήματα δηλητηριάσεως με φυτοφάρμακα και προκαλούν άμεσες επιπτώσεις στην υγεία.
Έμμεσα τα φυτοφάρμακα λόγω των προβλημάτων που δημιουργούν στο ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού συμβάλλουν στη γένεση ορισμένων μορφών καρκίνου και λευχαιμίας.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η βιομηχανοποίηση, η καταστροφή και ρύπανση του περιβάλλοντος που συντελείται καθημερινά, συμβάλλουν ουσιαστικά στην αύξηση των καρκινογόνων παραγόντων που  επιδρούν στον ανθρώπινο οργανισμό. Τα φυτοφάρμακα έχουν δράσεις που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα που είναι υπεύθυνο για την άμυνα του οργανισμού μας από όλες τις αρρώστιες και έχει δράσεις εναντίον των καρκινικών κυττάρων που μπορούν να εμφανιστούν στον ανθρώπινο οργανισμό κάτω από διάφορες περιστάσεις. Δηλαδή το ανοσοποιητικό σύστημα μας προστατεύει και από τον καρκίνο.
Σε πειράματα που έγιναν τοποθέτησαν ανθρώπινα λεμφοκύτταρα τύπου Τ μαζί με φυτοφάρμακο ΤΡΤ. Μετά από μια ώρα οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι  τα λεμφοκύτταρα αυτά έχαναν το 50%-60% της ικανότητάς τους να εξουδετερώνουν τα κύτταρα της λευχαιμίας  και το πιο ανησυχητικό ακόμα περισσότερο, ήταν ότι παρά το γεγονός ότι το ΤΡΤ φυτοφάρμακο αφαιρέθηκε, τα λεμφοκύτταρα συνέχισαν να έχουν μειωμένη δράση, δηλαδή οι βλάβες ήταν μόνιμες.
Σε αρκετές μελέτες διαπιστώθηκε σχέση έκθεσης σε φυτοφάρμακα και συμπαγών όγκων, όπως όγκοι εγκεφάλου, νεφρών, παγκρέατος, νευροβλάστωμα σάρκωμα καθώς και ως αιτία αιματολογικών καρκίνων (παιδικό λέμφωμα  Νοn-Hodgkin, παιδική λευχαιμία). Επίσης τα ζιζανιοκτόνα ενοχοποιούνται σε αναπνευστικά προβλήματα όπως το βρογχικό άσθμα και  αυξάνουν τα κρούσματα από την νόσο του Πάρκινσον.
Τα παιδιά σε σχέση με τους ενήλικες, και ανάλογα με την ηλικία, απορροφούν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις φυτοφαρμάκων ανά μονάδα σωματικού βάρους μέσω της εισπνοής, κατάποσης και επαφής με το δέρμα. Οι θερμίδες που παίρνουν τα παιδιά είναι κατά μονάδα βάρους 2,5 φορές περισσότερες, ο εισπνεόμενος αέρας 2 φορές, η έκθεση του δέρματος 2,5 φορές μεγαλύτερη. Οι χημικές ουσίες είναι 10 φορές τοξικότερες σε παιδιά, εξαρτώμενες από το σωματικό βάρος. Όλα αυτά επειδή τα παιδιά είναι πιθανότερο να έρθουν σε επαφή με ψεκασμένες επιφάνειες (παίζουν στο πάτωμα ή στο έδαφός), φέρουν άπλυτα χέρια στο στόμα ή τρώνε πρόχειρες τροφές, το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι λιγότερο ανεπτυγμένο και προστατευτικό. Γι'αυτό οι γονείς πρέπει όσο το δυνατόν να περιορίσουν την επαφή των παιδιών με τα φυτοφάρμακα.
Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξυμένο στην Θεσσαλία, καθώς οι ποσότητες των γεωργικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται είναι ιδιαίτερα μεγάλες. Από έρευνες που έγινες για τις πρακτικές των αγροτών στην διαχείριση των κοινών συσκευασιών:

• Το 30% των αγροτών απορρίπτει τις συσκευασίες στο χωράφι
• Το 33% κοντά σε κανάλια άρδευσης και φράγματα
• Το 18% προχωράει στη καύση τους.

Στοιχεία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, δείχνουν ότι οι Έλληνες αγρότες χρησιμοποιούν 7,5 κιλά φυτοφάρμακα ανά 10 στρέμματα, ενώ ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 4,5 κιλά ανά στρέμμα, και ετησίως δαπανώνται στην χώρα μας πάνω από 200 εκατομμύρια ευρώ για τα φυτοφάρμακα.
Την τελευταία δεκαετία, δεκάδες χώρες του κόσμου υλοποιούν προγράμματα για την διαχείριση συσκευασιών φυτοφάρμακων. Μήπως ήρθε η ώρα και στην χώρα μας να εφαρμοστούν προγράμματα ανακύκλωσης συσκευασιών των φυτοφαρμάκων;


Προστατευτικά μέτρα:

• Να αποφεύγεται η χρήση/φύλαξη φυτοφαρμάκων στο σπίτι.
• Σε περίπτωση χρήσης, τα παιδιά πρέπει να απομακρύνονται από τον χώρο, ρούχα και επιφάνειες να πλένονται καλά.
• Πριν την χρήση, διαβάστε προσεχτικά τις οδηγίες.
• Ο ψεκασμός να γίνεται πάντα σε κατάλληλες ώρες της μέρας. Απαγορεύεται ο ψεκασμός κατά την διάρκεια υψηλής θερμοκρασίας και δυνατού ανέμου.
• Ο χρήστης πρέπει να παίρνει τα κατάλληλα μέτρα όπως αδιάβροχη στολή, γάντια, μπότες και μάσκα. Δεν πρέπει να τρώει, πίνει ή καπνίζει κατά την προετοιμασία ή κατά την διάρκεια του ψεκασμού.
• Τα κουτιά όπως και τα υπολείμματα των φυτοφαρμάκων δεν πρέπει να πετιούνται σε τυχαία μέρη. Πρέπει να καταστρέφονται σε ειδικό μέρος.
• Φρούτα και λαχανικά να πλένονται καλά.

Ως πότε όμως θα συνεχισθεί αυτή η κατάσταση; Τι μπορούμε να κάνουμε όλοι μας για να αλλάξει προς το καλύτερο; Θα πρέπει όλοι πρώτα απ'όλα να αποκτήσουμε περιβαλλοντική συνείδηση. Να καταλάβουμε ότι πρέπει να ζούμε με το φυσικό περιβάλλον χωρίς να το διαταράσσουμε και να το καταστρέφουμε. Και αυτό μπορούν να το καταλάβουν καλύτερα τα μικρά παιδιά, οι μαθητές, που σ'αυτήν την τρυφερή ηλικία μπορούν να γίνουν οι δέκτες οικολογικών μηνυμάτων και αυριανοί πρωταγωνιστές στην σωτηρία του περιβάλλοντος και της ίδιας τους της υγείας.
Η πολιτεία οφείλει να θεσπίσει αυστηρά κριτήρια για τον έλεγχο των φυτοφαρμάκων και έχει σοβαρές ευθύνες που δεν το έκανε ως τώρα, ώστε να μην έρθουμε στο σημείο να μη βρίσκουμε ούτε νερό να πιούμε.
Γίνεται έτσι επιτακτική η ανάγκη να παρθούν πιο δραστικά μέτρα, έτσι ώστε να περιοριστεί η χρήση των φυτοφαρμάκων, και να γίνεται πιο σωστά, με έλεγχο και μέτρο, γιατί τα φυτοφάρμακα μαζί με τους άλλους παράγοντες μόλυνσης (καυσαέρια, απόβλητα) συμβάλλουν στην κατάρρευση του περιβάλλοντος. Μήπως η σωστή λύση είναι η στροφή προς την βιολογική γεωργία, η οποία μπορεί να είναι ο εναλλακτικός και καλύτερος για την υγεία και το περιβάλλον, τρόπος καλλιέργειας;

Χρούμπ  Ιωσήφ

Ειδικός Παθολόγος

Περιφερειακός σύμβουλος